Deconnecteren in tijden van hyperconnectiviteit: wordt workaholisme straks een erkende beroepsziekte?

Deconnecteren in tijden van hyperconnectiviteit is voor iedereen een uitdaging. Voor professionals die van nature al de neiging hebben tot hard of zelfs dwangmatig werken, maakt de digitale context het vandaag buitengewoon moeilijk om afstand te nemen van het werk. Digitaal workaholisme manifesteert zich wanneer individuen zich ook buiten de werkuren niet meer kunnen deconnecteren van professionele verantwoordelijkheden en voortdurend dwangmatig professionele applicaties screenen. Het systematisch blijven checken van e-mails, deelnemen aan virtuele vergaderingen tot lang na het einde van de formele werkuren, het obsessief screenen van werkgerelateerde chatgroepen of Teams-kanalen, het checken van de LinkedIn-status… vaak doorloopt de workaholic een hele cyclus om finaal weer van vooraf aan te herbeginnen.

Deconnectie en workaholisme is een probleem voor de hele organisatie

Je kan workaholisme afdoen als een persoonlijk probleem van de getroffen medewerker. Personeelsdiensten of departementen Opleiding & Vorming voelen zich toch evenmin geroepen om programma’s aan te bieden rond bijvoorbeeld depressies, drugsverslavingen of angststoornissen? 

En toch hebben organisaties er alle belang bij om het fenomeen van workaholisme actief te bestrijden.  Ten eerste omdat een aantal kwalijke gevolgen van deze verslaving rechtstreeks impact hebben op het functioneren van de getroffen werknemers in kwestie. Zo zijn er het verhoogde risico op burn-out, stressgerelateerde klachten en daling van de productiviteit.

Ten tweede omdat de cultuur zelf van sommige organisaties het ontstaan van dit probleem mee in de hand werkt. Workaholisme is immers een besmettelijke aandoening. Peer pressure, de druk van bazen of collega’s die permanent online zijn, maakt dat het risico bestaat dat ook andere collega’s langzaam maar zeker probleemgedrag gaan ontwikkelen. In die zin stelt zich zelfs de vraag of workaholisme in digitale tijden niet vroeg of laat erkend zal moeten worden als beroepsziekte...

Deconnectie-guidelines uitwerken, tips delen & werken aan de cultuur

Het bestrijden van digitaal workaholisme is bijzonder moeilijk, omdat de smartphone als verleidelijke toegangspoort permanent binnen handbereik is. 

Daarom moeten organisaties die het fenomeen willen bestrijden, opleidingen aanbieden die verder gaan dan eenvoudige toelichtingen bij de draagwijdte van het wettelijke recht op deconnectie. Opleidingen rond deconnecteren werken tegelijk aan het bevorderen van een gezonde organisatiecultuur die het belang van een werk-privébalans erkent en effectief ondersteunt. Dit houdt in dat de betrokken organisatie ook tips moet durven geven die specifiek buiten de werktijd kunnen worden toegepast.

1. Digitale detox organiseren : Stel periodes (buiten de werktijd) in waarin digitale communicatie wordt beperkt of zelfs verboden. Dit kan variëren van 's avonds na een bepaald tijdstip tot hele weekenden zonder werkgerelateerde berichten. Via applicaties als Viva Insights kunnen werknemers collectief worden aangezet om elke vorm van werkgerelateerde notificatie sowieso te desactiveren buiten de werkuren.

2. Meetingcultuur aansturen: Definieer duidelijke werktijden en communiceer deze naar collega's. Behoud specifieke slots open voor vergaderingen, maar verbied bijvoorbeeld meetings in de vroege ochtenduren, over de middag of vanaf één uur voor het gemiddelde einde van de werkdag.

3. Flexibiliteit aanbieden, maar binnen duidelijke grenzen: Hoewel flexibel werken een voordeel kan zijn, is het cruciaal om duidelijke grenzen te stellen. Stel richtlijnen op voor wat als acceptabel wordt beschouwd buiten de reguliere werktijden. Zo zijn er organisaties met glijdende uren die aan de werknemer vragen om de effectieve werktijd via de agenda vooraf aan collega’s kenbaar te maken in plaats van willekeurig in te vullen in functie van de dag.

4. Zelfzorg aanmoedigen: Moedig werknemers aan om tijd te nemen voor zelfzorg. Wijs ze op het belang van digitale pauzes (ook ’s avonds en in het weekend), de noodzaak aan lichaamsbeweging, voldoende sociale contacten buiten de werkuren en voldoende slaap.

Workaholics zijn problematische rolmodellen

Waar workaholics in vroegere tijden werden gezien als gemotiveerde rolmodellen, moet het fenomeen in de huidige digitale tijden anders worden benaderd. Organisaties die hun personeel en zo zichzelf willen beschermen tegen de ongewenste gevolgen van te veel en te lang werken, moeten het fenomeen herkennen, bespreekbaar maken en proactieve maatregelen nemen om een gezonde balans tussen werk en leven aan te moedigen.

Door informatiesessies, opleidingen en richtlijnen af te spreken en soms zelfs af te dwingen, kunnen personeelsdiensten en L&D-departementen de negatieve gevolgen van overmatige digitale betrokkenheid terugdringen en zo een gezondere, meer duurzame arbeidscultuur bevorderen.